اثرات تغییر کاربری عرصه های طبیعی بر بعضی خصوصیات کیفی و ژنتیکی خاک در جنوب دشت ارومیه

تغییر کاربری عرصه های طبیعی به خاک زراعی میتواند اثرات ناخواسته ای بر خصوصیات خاک ایجاد کند. برای بررسی بیشتر این فرضیه ترکیبی از خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیکوشیمیایی و مینرالوژیکی خاکهای واقع در جنوب دشت ارومیه در استان آذربایجان غربی مورد مطالعه قرار گرفت. بر این اساس، در مطالعات صحرایی تعداد 8 پروفیل متعلق به 4 سری خاک (جبل کندی، اردوشاهی، تبت و کشتیبان) حفر، تشریح، و نمونه برداری شدند. همچنین در محدوده هر پروفیل سه نمونه خاک (3 تکرار) از افق های سطحی نمونه برداری شدند. نمونه ها برای تعیین خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و کانی شناسی براساس روش های استاندارد آنالیز شدند. بطور کلی پروفیل ها در 5 زیر گروه aquic natrargids ، sodic aquicambids ,typic halaquepts، typic aquicambidsو typic aquisalids طبقه بندی شدند و اکثراً خصوصیات خاکهای شور- سدیمی (ph<8.5 ، ec>4 ، sar>13 ، esp>15) را نشان دادند. نتایج نشان داد که تغییر کاربری عرصه های طبیعی به زراعی روند دوگانه ای بر کیفیت خاک گذاشته است. در سری 1 و 2 تغییر کاربری موجب افزایش ph (14/0-03/0)، ec (38/5 - 26/1ds/m)، sar (96/20 - 24/18 meq/l) ، esp (18/15 - 59/12 %) ، سدیم تبادلی (62/2 - 48/2 cmol/kg)، سدیم محلول (81/50-13/17 meq/l)، پتاسیم محلول (81/0-04/0 meq/l)، کلسیم محلول (07/2-2/0 meq/l)، کلر (79/38-21/11 meq/l)، سولفات (67/14-88/8 meq/l) شده است. در حالیکه در سری 3 و 4 تغییر کاربری موجب کاهش ph (87/0 - 47/0) ، ec (55/79 - 82/10 ds/m)، sar (49/94 -58/42 meq/l)، esp (89/32 - 75/32 %)، سدیم تبادلی (07/7-49/5 cmol/kg)، سدیم محلول (98/892-32/118 meq/l) ، پتاسیم محلول (1/5-29/0 meq/l)، کلسیم محلول (6/12 -85/1 meq/l)، کلر (7/548-3/67 meq/l)، سولفات (7/450 -52/25 meq/l) شده است. مقدار کربن آلی، ازت و فسفر افقهای سطحی خاک در سری 1،2 و 3 به ترتیب در دامنه ی 43-15/13 %، 61/34 - 82/8 % و 7/5-82/0 mg/kg افزایش یافت. مقدار روی و منگنز افقهای سطحی در سری 2،3 و 4 به ترتیب در دامنه ی75/943 - 58/48 و 49/58 -85/7 mg/kg افزایش یافت. مقدار شاخص باروری با تغییر کاربری روند دوگانه ای (کاهشی و افزایشی) را نشان داد. همچنین تغییر کاربری تاثیری بر نوع و مقدار کانی های رسی نداشت.